فرهنگ فردگرایی و جمع گرایی و تأثیر آن بر محیط کار

ما در برابر من. جامعه در برابر شخص. فرهنگ شرقی در برابر غربی. آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که چرا بعضی افراد ترجیح می‌دهند به تنهایی کار کنند و بعضی در کارهای تیمی بهترین عملکرد را دارند؟ محیط کار را مانند یک زمین بازی با تمایلات مختلف در نظر بگیرید. بعضی افراد به ماجراجویی‌های فردی علاقه دارند و از آزادی تلاش فردی لذت می‌برند، در حالی که برخی دیگر به دنبال کار تیمی هستند و به کمک تلاش جمعی به شکوفایی می‌رسند. البته محیط کار می‌تواند پاسخگوی خواسته همه این افراد باشد؛ پس به خواندن ادامه دهید تا با درک نقاط قوت و ضعف هر فرهنگ، بیشترین بهره‌وری را در محیط کار به دست آورید.

نظریه ابعاد فرهنگی گیرت هافستد

در دنیای به هم پیوسته جهانی امروزی، تفاوت‌های فرهنگی در رهبری بحث‌های زیادی برانگیخته است. نظریه ابعاد فرهنگی پروفسور گیرت هافستد، چارچوبی مشهور برای تعاملات بین فرهنگی است که حول شش بعد کلیدی می چرخد و تأثیر فرهنگ بر ارزش‌های محل کار را شرح می‌دهد. در میان این ابعاد، فردگرایی در مقابل جمع گرایی در فرهنگ سازمانی به عنوان یک عامل مهم در شاخص ابعاد فرهنگی هافستد مورد بحث قرار می‌گیرد.

هافستد فرهنگ را اینگونه تعریف می کند: برنامه ریزی جمعی ذهن، که اعضای یک گروه یا از مردم را از دیگران متمایز می کند.

فرهنگ موضوعی پویا برای تحقیق و بحث است. فرهنگ یک سازمان بر اساس ادراک، ارزیابی و پاسخ‌گویی به عوامل داخلی و خارجی شکل می‌گیرد و بر رفتار و عملکرد کلی تاثیرگذار است. به همین دلیل، لازم است نگاهی دقیق‌تر به نقش فردگرایی و جمع گرایی در محیط کار داشته باشیم.

فردگرایی و تعریف آن در محیط کار

فردگرایی نوعی دیدگاه فرهنگی که است که حقوق، آزادی و موفقیت‌های هر فرد را اولویت قرار می‌دهد و استقلال، ابراز نظر و هویت منحصربه‌فرد افراد را ارزش می‌داند. فرهنگ کشورهای غربی بیشتر مبتنی بر فردگرایی است. بطور مثال کشورهای آمریکا، آلمان، استرالیا، ایرلند از جوامع فردگرا محسوب می‌شوند.

در فرهنگ کار، فردگرایی نوعی ذهنیت فرد-محور است که به صورت مجزا هر کارمند را مرکز توجه قرار می‌دهد. این فرهنگ مانند رقابتی شدید است، که در آن کارمندان باور دارند که برای رسیدن به اهداف حرفه‌ای خود، باید به دنبال موفقیت‌های شخصی باشند. کارکنان کارآمد و خودانگیخته تشویق می شوند که منحصربه‌فرد و بیانگر باشند. معایب آن نیز شامل از خود بیگانگی بالقوه، کاهش همکاری، استرس، اضطراب و فرسودگی شغلی در بین کارکنان است.

جمع گرایی و تعریف آن در محیط کار

جمع گرایی فرهنگی است که گروه یا جامعه را مهم‌تر می‌داند و عموما با قربانی کردن حقوق و آزادی‌های فردی، اهداف و مسئولیت‌های گروهی را اولویت قرار می‌دهد. در جوامع جمع گرا، گروه (و عموما خانواده) اهمیت زیادی دارد و افراد هم‌کاری و رضایت جمعی را به خواسته‌های خود ترجیح می‌دهند. در نتیجه این طرز تفکر، فردگیت و متفاوت بودن از سایرین مورد پذیرش جامعه نیستند. بیشتر جوامع شرقی جمع گرا هستند. کره جنوبی، چین و ژاپن در کنار کشورهای آمریکای لاتین از جوامع جمع گرا به شمار می‌روند.

جمع گرایی در فرهنگ کار موجب می‌شود تا اهداف شرکت و تیم اولویت پیدا کنند و محیط حمایت‌گری در سازمان به وجود بیاید. همکاری برای رسیدن به یک هدف مشترک یک ویژگی بنیادی در ذات همه انسان‌هاست و از طریق سازمان‌ها، دموکراسی‌ها و جوامع مختلف، موجب پیشرفت بشریت در دنیای مدرن شده است. البته از معایب جمع گرایی، می‌توان به همگن‌سازی جامعه اشاره کرد، که ابراز ویژگی‌های فردی را سرکوب می‌کند.

تفاوت بین جمع گرایی و فردگرایی چیست؟

در ادامه مهم‌ترین ویژگی‌های متمایز این دو را بررسی می‌کنیم.

جمع گرایی

• بر منافع گروه و جامعه تمرکز دارد.
• بر همکاری، وابستگی متقابل و هماهنگی تأکید می‌کند.
• در ساختار اجتماعی سلسله مراتبی با انطباق با هنجارهای اجتماعی وجود دارد.
• روابط نزدیک و طولانی مدت در درون گروه تشکیل می‌شود.
• موفقیت و شکست مشترک است و عملکرد افراد کمتر دیده می‌شود.
• کار تیمی و وفاداری را در محل کار تشویق می‌کند.

فردگرایی

• بر نیازها و اهداف فردی تمرکز دارد.
• آزادی شخصی، اتکا به خود و استقلال را ارزشمند می‌داند.
• ساختار اجتماعی مسطح‌تری دارد که منحصر‌به‌فرد بودن و مسیرهای شخصی را ترویج می‌کند.
• بر موفقیت‌های شخصی و خودکفایی تأکید دارد.
• موفقیت و شکست را به تلاش‌های فردی نسبت می‌دهد.
• بر دستاوردهای شخصی، رقابت و رشد فردی تأکید دارد.

نقاط قوت و ضعف فردگرایی در فرهنگ کار

حالا که ویژگی‌های این باور فرهنگی را می‌شناسید، خوب است با مزایا و معایب آن نیز آشنا شوید:

نقاط قوت

• آزادی و خودمختاری: فردگرایی آزادی فردی و خودمختاری را تقویت می‌کند، به طوری که افراد تشویق می‌شوند که به دنبال مسیر خود در زندگی باشند.
• نوآوری و خلاقیت: جوامع فردگرا از مشوق‌های نوآوری و خلاقیت هستند. همچنین تفکر مستقل و هویت منحصربه‌فرد را تشویق می‌کنند. این امر می‌تواند به موفقیت سازمان منجر شود.
• رشد فردی و تکیه بر خود: موفقیت‌های فردی افراد مورد توجه قرار می‌گیرد و افراد برای موفقیت‌های خود پاداش دریافت می‌کنند، به همین دلیل انگیزه بیشتری برای تلاش دارند.
• ارتباط مستقیم: فرهنگ فردگرا معمولا در ارتباطات به صورت مستقیم عمل می‌کند، که می‌تواند به حل مسائل در محیط کار، بازدهی و کارآمدی بهتر کمک کند.

نقاط ضعف

• انزوای اجتماعی: فردگرایی به این معناست که اعضای جامعه کمتر به مراقبت از یکدیگر تمایل دارند. این امر می‌تواند باعث انزوای افراد آسیب‌پذیر شود.
• نابرابری: فردگرایی موفقیت و ثروت را ارزش می‌داند، اما از آن جا رقابت و منافع شخصی را اولویت قرار می‌دهد، می‌تواند به نابرابری اجتماعی و اقتصادی منجر شود.
• عدم حمایت: در جوامع کاملا فردگرا، عدم حمایت اجتماعی دیده می‌شود، که می‌تواند به فقدان امنیت اجتماعی، سیستم‌های رفاهی جمعی و… منجر شود.
• احتمال اختلاف: تأکید بر آزادی و حقوق فردی، همراه با اهمیت کمتر هماهنگی با جامعه، ناسازگاری‌های بین فردی را در پی دارد که می‌تواند در محیط کار تنش ایجاد کند.

نقاط قوت و ضعف جمع گرایی در فرهنگ کار

جوامع جمع گرا از نقاط قوت و ضعف زیر برخوردار خواهند بود:

نقاط قوت

• هماهنگی و حمایت گروه: جمع گرایی عمیقا بر پیوندهای گروهی و حمایت متقابل بین اعضای گروه تمرکز دارد، به همین دلیل همکاری بین کارمندان را تشویق می‌کند و به تصمیم گیری بهتر بر اساس خرد جمعی منجر می‌شود.
• رفاه همگانی: رفاه جامعه اولویت بالایی دارد، به همین دلیل افراد نسبت به جامعه احساس مسئولیت می‌کنند. این امر به کاهش نابرابر‌ی‌های اجتماعی و اقتصادی کمک می‌کند.
• اجتناب از تنش: فرهنگ جمع گرایی از تنش اجتناب می‌کند و در مقابل، آرامش گروه را اولویت قرار می‌دهد. این امر می‌تواند به استراتژی‌های حل مشکل غیرمستقیم منجر شود.
• وفاداری به سازمان: طبق تجزیه و تحلیل انجام شده توسط کارکنان عمومی، افراد در محیط‌های کاری با فرهنگ‌های دارای سلطه جمع گرایانه در مقایسه با محیط‌های کاری با فرهنگ‌های دارای سلطه فردگرایانه تمایل بیشتری به ماندن در شرکت دارند.
• وحدت در محیط کار: تصمیمات جامعه جمع گرا منفعت همه اعضای سازمان را در نظر می‌گیرد، که به ایجاد حس وحدت در سازمان کمک می‌کند و منجر به افزایش رضایت شغلی، بهبود عملکرد و در نهایت نتایج موفق‌تر می‌شود.

نقاط ضعف

• سرکوب هویت فردی: جمع گرایی عموما ابراز هویت منحصربه‌فرد را سرکوب می‌کند و ویژگی‌های خاص افراد را ناشایسته یا غیرعادی می‌داند.
• مقاومت در برابر تغییر: جوامع جمع گرا نسبت به فردگرا مقاومت بیشتری در برابر تغییر دارند، زیرا ممکن است تغییر موجب از بین رفتن تعادل در جامعه شود.
• تفکر گروهی: هنگامی که یک جامعه اتفاق نظر را مهم می‌داند، به تفکر گروهی دچار می‌شود. یعنی از افراد انتظار می‌رود که بی قید و شرط باورهای عمومی را بپذیرند.
• رابطه منفی وابستگی و عملکرد: اگر در گروه اختلاف نظر یا درگیری ایجاد شود، افراد وابسته به یکدیگر عملکرد بدتری خواهند داشت.

چه عواملی بر فردگرایی و جمع گرایی در محیط کار تأثیر می‌گذارند؟

۱. پیشینه فرهنگی: هنجارها و ارزش‌های فرهنگی غالب کارکنان بر جهت‌گیری آنها به سمت فردگرایی یا جمع گرایی تأثیر می‌گذارند.

۲ـ سبک رهبری: رویکرد رهبری و شیوه‌های مدیریت در یک سازمان می‌تواند استقلال فردی را ارتقا دهد یا بر انسجام و همکاری تیمی تاکید کند.

۳ـ ساختار سازمانی: نحوه ساختار و عملکرد یک سازمان می‌تواند تصمیم‌گیری فردی را تشویق کند یا اجماع گروهی را در اولویت قرار دهد.

۴ـ اندازه‌گیری عملکرد: سیستم‌های ارزیابی عملکرد و پاداش می‌توانند بر دستاوردهای فردی یا مشارکت‌های تیمی تمرکز کنند.

۵ـ ارتباطات و بازخورد: کانال‌های ارتباطی باز و شفاف می‌توانند از بیان فردی حمایت کنند یا بازخورد جمعی را اولویت قرار دهند.

۶ـ تنوع کارکنان: تنوع در محل کار می تواند بر سطح جمع گرایی تأثیر بگذارد، زیرا کارکنان با پیشینه‌های مختلف ممکن است دیدگاه‌های فرهنگی متفاوتی ارائه کنند.

۷ـ انگیزه کارکنان: ترجیحات و انگیزه‌های کارکنان ممکن است متفاوت باشد و بر تمایل آنها به فردگرایی یا جمع گرایی تأثیر بگذارد.

۸ـ اهداف شرکت: اهداف و مأموریت سازمان می‌تواند تأکید بر عملکرد فردی یا موفقیت جمعی را شکل دهد.

فردگرایی یا جمع گرایی، کدام برای محل کار شما بهتر است؟

هر یک از این نگرش‌ها مزایا و معایب خود را دارد. اگرچه فردگرایی اعتماد به نفس را افزایش می‌دهد، رشد فردی را تشویق می‌کند و موجب تقویت خلاقیت می‌شود، اما در عین حال می‌تواند منجر به مقاومت در برابر تغییر، فقدان کار گروهی و افزایش تقابل‌ها شود. همچنین ممکن است افرادی که تمایلی به رعایت یا پیروی از استانداردها و فرآیندهای تعیین شده ندارند بر موفقیت تیم اثر منفی داشته باشند.

این مشکلات ممکن است همچنان در سازمان‌های جمع گرا دیده شوند، اما مشکلات اصلی نخواهند بود. زمانی که تلاش‌های فردی نادیده گرفته می‌شوند، ممکن است کارکنان احساس کنند کمتر درگیر هستند یا انگیزه کمتری برای موفقیت دارند. از آن جا که هدف خدمت به گروه است، این نگرش می‌تواند به سرکوب نوآوری و خلاقیت منجر شود.

آیا جمع گرایی بهتر از فردگرایی است؟

این سوال که فردگرایی بهتر است یا جمع گرایی پاسخ روشنی ندارد. فردگرایی کارکنان را تشویق می کند تا اهداف شخصی را دنبال کنند و مالکیت کار خود را به دست گیرند؛ گویی که کاپیتان کشتی خود هستند. از طرف دیگر، جمع گرایی مانند یک تیم بزرگ است که همکاری و مراقب از یکدیگر را ترویج می‌کند. مثل این است که عضوی از یک خانواده صمیمی باشید که پشتیبان شما هستند.

اثربخشی هر رویکرد به زمینه فرهنگی، اهداف سازمانی و الزامات کار بستگی دارد. پیدا کردن تعادل بین این دو بهترین گزینه است. با این کار، می‌توانید از بهترین‌های هر دو فرهنگ بهره‌مند شوید. یعنی به کمک جمع گرایی، با افراد همکاری کنید، ایده‌های یکدیگر را گسترش دهید و از دیدگاه‌های مختلف لذت ببرید و در عین حال، از طریق فردگرایی، نظرات خود را ابراز کنید و خلاقیت به خرج دهید. در نهایت، هیچ راهکاری وجود ندارد که برای همه سازمان‌ها پاسخگو باشد، بلکه باید راه‌حل مناسب را با توجه به چالش‌های پیش رو شناسایی کنید.

نتیجه‌گیری

تأثیر متقابل فردگرایی و جمع گرایی در فرهنگ محل کار می تواند محیطی پویا و شکوفا را شکل دهد. هر دیدگاه نقشی حیاتی ایفا می‌کند، مانند قطعاتی از یک پازل که به هم می‌رسند تا یک محل کار هماهنگ و موفق را تشکیل دهند. اگر می‌خواهید این هماهنگی را در سازمان خود تجربه کنید، لازم است با توجه به ویژگی‌های فردگرایی و جمع گرایی، محیط کار خود را بررسی کنید و با شناسایی خلا‌ء‌های موجود، به دنبال جبران نقاط ضعف هر یک از این دو فرهنگ باشید.

منابع: peoplehum – helpfulprofessor