تحریم‌های اتحادیه اروپا بر نفت روسیه، اعمال سقف قیمت فروش توسط¹G7 و ممنوعیت بیمه‌ای نفتکش‌های انتقال‌دهنده نفت روسیه از ۵ دسامبر ۲۰۲۲ اعمال خواهند شد. انتظار می‌رود با اجرایی شدن این تحریم‌ها و کاهش عرضه جهانی نفت، قیمت طلای سیاه در سطوح اوج خود باقی بماند². حتی در صورت لغو تحریم‌ها در آینده، بازگشت روسیه به سطوح پیشین تولید نفت دشوار خواهد بود و بازارها در صورت افزایش تقاضا و کمبود عرضه با مشکل مواجه خواهند شد.
در این شرایط شرکت‌های نفتی می‌توانند به افزایش تولید خود ادامه دهند و بازدهی بیسابقهای داشته باشند. به طور کلی می‌توان گفت که چشم‌انداز ژئوپلیتیک همچنان به نفع شرکت‌هایی است که با بازار روسیه ارتباط ندارند. در این مقاله به بررسی این تحولات و نحوه اثرگذاری تحریم‌ها پرداخته می‌شود، همچنین مروری بر سودآوری شرکت نفتی Exxon Mobil، به عنوان یک نمونه موردی انجام خواهد شد.
ادامه‌دار بودن مشکلات سمت عرضه
علیرغم غلبه روند انقباض کمی بر اکثر بانک‌های مرکزی جهان، آژانس بین المللی انرژی در گزارش خود در ماه اکتبر ۲۰۲۲ پیش‌بینی کرد که تقاضای نفت تا پایان ۲۰۳۰ سالانه ۰.۸ درصد افزایش پیدا کند و اندکی پس از آن به اوج خود به ۱۰۳ میلیون بشکه در روز برسد. این در حالیست که OPEC+ در اکتبر ۲۰۲۲ از کاهش روزانه ۲ میلیون بشکه‌ای تولید خود خبر داد که در بهترین حالت به معنی حذف ۱% از عرضه روزانه در بازار جهانی است.
اتحادیه اروپا، مشتری اصلی نفت روسیه، که طی سال ۲۰۲۱ حدود ۲.۲ میلیون بشکه نفت در روز وارد می‌کرد، از ۵ دسامبر ۲۰۲۲ واردات دریایی خود از این کشور را ممنوع خواهد کرد. انتظار می‌رود این وضعیت بر پیشرفت جنگ کرملین تاثیرگذار باشد. گرچه واردات نفت روسیه از طریق خط لوله ممنوع نشده، این احتمال وجود دارد که برخی از کشورهای اتحادیه اروپا نتوانند از این طریق نفت دریافت کنند. در این راستا می‌توان به اختلال در یکی از طولانی‌ترین و بزرگ‌ترین خطوط لولهها به نام دروژبا³ در اوایل سال ۲۰۲۲ اشاره کرد. خط لوله‌هایی که از اوکراین می‌گذرند نیز، به دلیل جنگ در این کشور با احتمال بالای اختلال روبرو هستند.
تصمیم کشورهای عضو G7 برای اعمال سقف قیمتی شناور بر نفت خام روسیه از ۵ دسامبر نیز از تحولات مهم دیگر است. هدف از این اقدام جلوگیری از کسب درآمدهای بی‌سابقه روسیه با توجه به قیمت بالای نفت و استفاده برای تامین مالی امور جنگی در اوکراین است. نکته مهم این است که کشورهای G7 به تحریم‌های خود پایبند هستند و به هیچ وجه نفت خام روسیه را نمی‌خرند، در حالی که در همان زمان اشخاص ثالثی مانند هند، چین، ترکیه و غیره می‌توانند نفت روسیه را زیر قیمتهای بازار خریداری نمایند.
در مورد اثربخشی این تحریم‌ها و سقف قیمتی تردید وجود دارد، اما لازم به ذکر است که تحریم‌های قبلی در اوایل سال ۲۰۲۲ بر وضعیت مالی روسیه تأثیر منفی گذاشتند. بر اساس آخرین داده‌ها، این کشور با وجود ثروتمند شدن در ابتدای سال جاری به دلیل قیمتهای بالای نفت، در آستانه تجربه کسری بودجه بوده چراکه مازاد تولید در ماه‌های اخیر به طور پیوسته کاهش پیدا کرده است. علاوه بر این، آژانس بین‌المللی انرژی بر این باور است که تولید نفت روسیه در سال‌های بعد به دلیل تحریم‌ها کاهش یابد که می‌تواند منجر به از دست رفتن یک تریلیون دلار درآمد صادراتی تا پایان دهه جاری گردد.
البته همیشه این احتمال وجود دارد که روسیه تصمیم بگیرد از محدودیت قیمتی پیروی نکند. با این حال، به دلیل محدودیت‌های لجستیکی، روسیه توانایی فروش نفت خود را به بیشتر بازارها نخواهد داشت. شایان ذکر است که پیروی روسیه از قوانین اهمیت چندانی ندارد و احتمال بالا رفتن مشکلات سمت عرضه از جایگاه بالاتری برخوردار می‌باشد..
انتظارات از آینده شرکت نفتی Exxon Mobil
شرکت نفتی Exxon Mobil، با نماد XOM در بورس نیویورک، در سه ماهه سوم ۲۰۲۲ موفق به درآمدزایی ۱۱۲ میلیارد دلاری شد که نسبت به زمان مشابه در سال ۲۰۲۱ حدود ۹/۵۱% رشد داشته است. به نظر می رسد این شرکت بتواند همچنان به درآمدزایی خود از اختلالات موجود در بازار جهانی نفت ادامه دهد.
با توجه به آخرین تحولات، به نظر می‌رسد که Exxon طی ماه‌های آتی (اواخر ۲۰۲۲، اوایل ۲۰۲۳) به دلیل مشکلات در عرضه نفت به بازار جهانی بتواند به کسب سودهای بی‌سابقه خود ادامه دهد. علاوه بر این، یکی از بزرگ‌ترین مزیت‌های این شرکت توانایی ادامه تولیدات بدون ایجاد مازاد و اختلال در سمت عرضه است. Exxon Mobil در گزارش مالی سه ماهه سوم سال ۲۰۲۲ اظهار کرده که در این بازه ۱۱۲.۰۷ میلیارد دلار درآمد داشته که در بعد سالانه با افزایش ۵۱.۹ درصدی همراه بوده و به میزان قابل توجهی بالاتر از برآوردهای ۹.۱۱ میلیارد دلاری بوده است. بر این اساس، Exxon نه تنها درآمدها و سودهای بیسابقهای به دست آورده بلکه موفق به افزایش تولید روزانه نفت خود از ۵۰ هزار بشکه در روز به ۳.۷ میلیون بشکه در روز شده است.
در عین حال، مدیریت این شرکت به طور هوشمندانه از وضعیت مساعد فعلی برای تقویت ترازنامه تجاری (balance sheet) خود استفاده کرده است. این شرکت در Q3 سال ۲۰۲۲ حدود ۳۹.۲۵ میلیارد دلار بدهی بلندمدت داشته که نشان‌دهنده کاهش ۴۳.۶۴ دلاری نسبت به زمان مشابه در سال گذشته است. در مقابل، نقدینگی به ۳۰.۴ میلیارد دلار رسیده و در بعد سالانه حدود ۴.۷۷ میلیارد دلار افزایش داشته است. با توجه به اجرا شدن تحریم‌ها و تعیین سقف قیمتی برای نفت روسیه در اوایل دسامبر، می‌توان بار دیگر شاهد عملکرد بهتر Exxon در سه ماهه چهارم و پس از آن بود.
جمع‌بندی
به وضوح نشانه‌هایی از محروم شدن روسیه از سود نفت توسط دولت‌های غربی وجود دارد تا توانایی این کشور برای جنگ در اوکراین کاهش پیدا نماید. همچنین، تحریم‌های آتی بدون شک ضربه‌ای جدی به تلاش‌های جنگی روسیه وارد می‌کنند. اگرچه Exxon و همتایان آن با ریسک‌های جدی روبرو هستند، اما همچنان طی ماه‌های آتی فرصت کسب بود با توجه به توانایی آنها در تولید نفت وجود دارد.
منبع
¹ گروه هفت: متشکل از وزرای اقتصاد هفت کشور صنعتی شامل آلمان، فرانسه، ایتالیا، ژاپن، بریتانیا، ایالات متحده و کانادا
² پس از حمله نظامی روسیه به اوکراین و آغاز دومینوی تحریم علیه کرملین، قیمت نفت برنت تا نزدیکی۱۳۰ دلار به ازای هر بشکه رسید. با این وجود، به دلیل اقداماتی از جمله عرضه نفت از ذخایر استراتژیک ایالات متحده، اصلاح قیمت تا نواحی ۸۳ دلار رخ داد. در زمان تهیه این مقاله در اواسط نوامبر ۲۰۲۲، نفت برنت در محدوده ۹۴ دلار در نوسان است که همچنان نسبت به قبل از جنگ در سطوح بالایی قرار دارد.
³ Druzhba
