مقدمه

Diem، یک پروژه در حوزه پرداخت¹ ارز دیجیتال که توسط شرکت متا راه­اندازی شده بود، پس از سال‌ها تلاش برای هماهنگ شدن با قوانین در سال ۲۰۲۲ به طور ناگهانی متوقف و دارایی‌های آن از جمله شبکه بلاکچین زیربنایی آن فروخته شد. دو پروژه­ Sui و Aptos نتیجه همکاری کارمندان سابق Diem هستند که پس از سال‌ها تحقیق در مورد مقیاس‌پذیرتر²کردن دفتر کل توزیع‌شده³شکل گرفته‌اند و در طول نیمه دوم سال ۲۰۲۲ توجه زیادی را در فضای ارزهای دیجیتال به خود معطوف کرده‌اند. در این مقاله به بررسی تفاوت­های اساسی بین این دو پروژه و نقاط قوت و ضعف آن­ها پرداخته خواهد شد.

معرفی پروژه APTOS

Aptos Labs توسط Mo Shaikh و Avery Ching، که هر دو از کارمندان سابق متا بودند و تجربه چندین ساله به عنوان توسعه­دهنده و مهندس ارشد در صنعت بلاکچین داشتند، تأسیس شد. آن‌ها حاضر نبودند سرنوشت پروژه­ای را که نزدیک به سه سال زمان صرف آن کرده بودند را بپذیرند، بنابراین تصمیم گرفتند به کار خود ادامه دهند و البته این بار به عنوان مدیرعامل⁴و مدیر ارشد فناوری⁵ Labs  Aptosشروع به فعالیت نمودند. Aptos با استفاده از تجربیاتی که کارمدانش در کار بر روی پایگاه پروژه Diem به دست آورده بودند، به دنبال ایجاد یک شبکه بلاکچین همه منظوره با اهداف زیر است:

۱- احیای فناوری پروژه Diem به وسیله زبان برنامه نویسی آن (Move) با هدف ایجاد زیرساختی مقیاس‌پذیر، ایمن و انعطاف‌پذیر و دارای قابلیت رقابت با بلاکچین­هایی مانند بیتکوین و اتریوم.

۲- بهره‌گیری از معماری پروژه Diem در کنار تکنیک‌های جدید با هدف فراهم آوردن توان عملیاتی بالا⁶ و تأخیر⁷ کم در یک شبکه غیرمتمرکز.

معرفی پروژه Sui

پروژه Sui محصول Mysten Labs بوده و دارای هدف تبدیل شدن به اولین پلتفرم بلاکچینی قابل برنامه‌ریزی⁸است. تیم این پروژه نیز مانند Aptos متشکل از افرادیست که پیش از این در تیم تحقیق و توسعه⁹ شرکت متا با نام Novi Research کار می‌کردند و مدیر عامل آن Evan Cheng،  قبلاً سرپرست تیم تحقیق و توسعه کیف پول رمزنگاری متا بوده است.

تیم موسس Sui بر این باور بودند که اصول سه‌گانه تشکیل‌دهنده بلاکچین (امنیت، مقیاس‌پذیری و غیر متمرکز بودن) در شبکه‌های بلاکچینی کنونی به اندازه کافی کارآمد نیستند. Sui را نمی‌توان مشتقی از Diem دانست؛ Sui از ابتدا با مقیاس‌پذیری و بر اساس مبانی بنیادینی ساخته شد تا تسویه فوری¹⁰ را امکان‌پذیر نماید و در عین حال توان عملیاتی بالا، تأخیرکم و هزینه­ پایین مورد نیاز برای برنامه‌ها را فراهم سازد.

بررسی تفاوت های Aptos و Sui

۱-زبان برنامه­­ نویسی Move

Sui و Aptos هر دو از یک زبان برنامه‌نویسی مبتنی بر Rust به نام Move استفاده می­کنند. بر روی نسخه Move مورد استفاده توسط Sui، نسبت به Aptos، تغییرات بیشتری اعمال شده است. بنابراین می‌توان گفت که نسخه Move مورد استفاده در Aptos به نسخه اصلی نزدیک‌تر است.

ویژگی اصلی و وجه تمایز Move از سایر زبان‌های برنامه­نویسی از جمله سالیدیتی، توانایی تعریف انواع منابع سفارشی¹¹است. به موجب این ویژگی تضمین می­شود که آن منبع فقط توانایی جابجایی در بین مکان‌های ذخیره‌سازی برنامه را دارد و هرگز تغییر داده نشده و یا حذف نخواهد شد (دلیل اطلاق نام “Move“) که این عامل باعث بهبود امنیت می­گردد.

تفاوت اصلی بین نسخه Move پروژه Sui و نسخه Aptos (به نام Vanilla)، استفاده Sui از یک مدل شی‌محور، بر خلاف مدل آدرس‌محور (استفاده شده در اپتوس) است. در نتیجه، بیشتر امکاناتی که در Sui وجود دارندمانند  (توکن‌ها، قراردادهای هوشمند، NFT) می‌توانند به‌عنوان یک شی (که هر کدام فهرستی از ویژگی‌ها مثل آدرس مالک، ویژگی‌های خواندن و نوشتن قابلیت انتقال و غیره را دارا میباشند) نمایش داده شوند. اما Aptos مشابه با اکثر بلاکچین­ها کار می­کند و تقریباً تمام فعالیت‌های دفتر کل¹²آن نیازمند تغییر داده‌های مرتبط با آدرس‌ها است. مشکل این طراحی آن است که هر انتقال ساده نیازمند به دو به‌روزرسانی¹³ دفتر کل (یکی برای فرستنده و دیگری برای گیرنده) می‌باشد. بیشتر انتقال‌ها در Sui فقط به یک مرتبه به‌روزرسانی دفتر کل نیاز دارند (برای مثال انتقال توکن بین دو نفر فقط نیاز به تغییر در ویژگی مالک شی را دارد).

۲-تجربیات توسعه­ دهندگان

طبق داده­های پروتکل‌هایی مانند Mira Finance که تجربه ساخت بر روی هر دو بلاکچین را دارند، تجربه توسعه‌دهندگان در Sui به دلیل اجرای کیت (SDK) کمی بهینه‌تر شده است. SDK برای بهینه‌سازی تجربه کاربری برای سازندگان در Sui ایجاد گردید و ابزارهای متن‌باز، همه‌کاره و کاربرپسند را در اختیار توسعه‌دهندگان قرار می‌دهد.

۳- اجماع

Sui و Aptos از لحاظ بنیادین تفاوت‌هایی در ساختار دارند. تقریباً هر انحراف فنی بین این دو بلاکچین حول این موضوع است که چگونه هر کدام از فناوری دفتر کل توزیع شده، استفاده می‌نمایند. برخلاف Aptos که دفتر کل خود را به عنوان یک بلاکچین ثبت می­کند، دفتر کل توزیع شده Sui به عنوان یک محل ذخیره اشیاء عمل کرده که در آن داده­ها به عنوان یک گراف غیرچرخه‌ای مستقیم¹⁴ ثبت می‌شوند. هر دو نوع طراحی کارآمد بوده و شباهت‌هایی با بلاک‌چین‌های سنتی دارند؛ تفاوت‌های آن‌ها نیز نقش اساسی در مکانیسم اجماع و مقیاس‌پذیری کلی آن‌ها دارند.

Sui از یک پروتکل اجماع به نام Narwhal and Tusk استفاده می­کند. نام دو بخشی  نشان‌دهنده تقسیم شدن وظیفه در دسترس بودن داده‌ها به Narwhal و وظیفه توافق در مورد ترتیب خاص داده‌ها به Tusk است. از آنجایی که این کار در ماژول­های دو لایه انجام می­شود، Narwhal را می­توان همراه با یک الگوریتم اجماع خارجی مانند HotStuff، Istanbul BFT یا Tendermint استفاده کرد. Narwhal در حال حاضر در بلاکچین­های Celo و Sommelier ادغام شده است. این ساختار اجماع یک بهبود نظری در عملکرد ایجاد می­نماید، چرا که Sui را قادر می‌سازد تا اجرای بسیاری از تراکنش‌ها را به صورت موازی انجام دهد.

Aptos از الگوریتم اجماع Aptos BFT استفاده می­کند که مشتق شده از HotStuff است و در ابتدا در Diem مورد استفاده قرار گرفته بود. ویژگی­هایی که به این سیستم افزوده شده باعث می­شوند تا تاییدکنندگان¹⁵ پاسخگو را بدون نیاز به مداخله انسانی بکار بگیرد. این اتوماسیون به Aptos اجازه می­دهد تا تراکنش­ها را در کمتر از یک ثانیه اعتبارسنجی نماید.

۴- مقیاس­ پذیری

با توجه به محدودیت‌هایی که در توان عملیاتی وجود دارد، کاربران بلاکچین‌های موجود با افزایش استفاده از شبکه هزینه‌های سنگینی به عنوان کارمزد پرداخت می‌کنند. تاخیر بالا در صورت افزایش تقاضا برای استفاده از برنامه­ های غیر متمرکز¹⁶نیز می­تواند به یک معضل تبدیل شود و در نتیجه بر پاسخگویی این dAppها تأثیر بگذارد. Sui با تمرکز بر مقیاس افقی با نیازهای برنامه­ های غیرمتمرکز سازگار می­شود. آزمایش‌های اخیر نشان داده‌اند که یک ولیدیتور Sui با استفاده از یک مک‌بوک پرو ۸ هسته‌ای M1 می‌تواند بیش از ۱۲۰ هزار تراکنش در ثانیه¹⁷ را انجام دهد.

تعداد افراد دارای نقش در شبکه متناسب با قدرت پردازش نودها تنظیم می­شود و در نتیجه کارمزدها حتی در دوره­های شلوغی شبکه، پایین خواهد ماند. در تئوری، این بدان معناست که زیرساخت نودها در Sui جوابگوی افزایش توان عملیاتی شبکه با تقاضای بی‌نهایت هستند. 

باید توجه داشت که اعداد ذکر شده در جدول بالا حداکثر توان TPS اسمی بوده، این در حالیست که به طور مثال برای اپتوس مقدار tps اعلام شده در اکسپلورر آن در بیشتر مواقع عددی کمتر از  ۲۰ را نشان می­دهد.

Aptos Labs نقشه راهی را دنبال می‌کند که به باور آن‌ها امکان استفاده حداکثری از موتور¹⁸ خود را با قابلیت TPS بیش از ۱۰۰K را فراهم می‌نماید. دستیابی به حداکثر استفاده از موتور طبق نقشه راه در صورت تحقق نقاط عطف زیر حاصل می‌شود:

۱- جدایی اجماع از اجرا¹⁹: با حذف وابستگی‌های مشترک حاصل از اجماع و اجرا می‌توان به توان عملیاتی و تأخیر بالاتری دست پیدا کرد.

۲- دستیابی به زمان‌های بهینه اجرای تراکنش از طریق²⁰ Block–STM: STM رویکرد جدیدی است که تیم اپتوس پس از ارزیابی آن به این نتیجه رسیدند که وقتی کاربردهای خاص مانند DLT به همراه ترکیبی از تکنیک‌های نوآورانه اعمال ‌شوند، می‌توان به tps حدود ۱۰۰هزار دست پیدا کرد.  

دستیابی به ساختار داده²¹بهینه: Aptos برای مقابله با مشکلات مقیاس‌پذیری که با نوشتن درخت مرکل²² برای ذخیره‌سازی به وجود می‌آیند، در حال توسعه ساختارهایی برای داده‌‌ها و با هدف مقیاس‌پذیرتر شدن و سازگاری بیشتر با پایگاه داده است.

۵- مدل اقتصادی توکن ²³

Aptos

در ۱۷ اکتبر، اندکی پس از اعلام Mainnet، Aptos یک نمای کلی از مدل اقتصادی توکن اصلی خود با نماد APT منتشر کرد، گرچه اطلاعات منتشر شده از شفافیت کامل برخوردار نیستند.

کاربرد²⁴ توکن

به غیر از مشارکت در PoS، در حال حاضر هیچ اطلاعاتی در مورد کاربردهای بیشتر برای APT وجود ندارد. همچنین این احتمال وجود دارد که APT به همان روشی که توکن‌های بومی در سایر بلاکچین‌ها استفاده می‌شود (مشوق‌های نقدینگی، PoS، حاکمیت، هزینه‌های تراکنش و سایر هزینه‌های عملیاتی) مورد استفاده قرار گیرد.

عرضه²⁵ توکن

 به گفته Aptos Labs، بیش از ۸۲ درصد از توکن‌های موجود در شبکه، در همه گروه­ها (سرمایه­ گذاران، تیم، جامعه و غیره)  برای مشارکت در POS استیک شده­اند و اکثریت آن‌ها در حال حاضر قفل هستند و برای انتشار در دسترس نیستند. لازم به ذکر است که هم توکن‌های قفل‌نشده (یعنی توکن‌هایی که برای توزیع در دسترس هستند) و هم توکن‌های قفل‌شده (یعنی آن‌هایی که برای توزیع در دسترس نیستند) قابلیت استیک شدن دارند. کل عرضه اولیه توکن‌های APT در شبکه اصلی ۱ میلیارد عدد بوده است.

۰۲ درصد به جامعه تخصیص داده شده: با برنامه توزیع بصورت یک دوره واگذاری ۱۰ ساله با ۱۲۵ میلیون توکن قفل شده در ابتدا.

۰۰ درصد به مشارکت‌کنندگان اصلی (آزمایشگاه‌ها و مشاوران Aptos): با برنامه توزیع بصورت یک دوره واگذاری ۴ ساله که در ابتدا ۱۳ ماه توکن­ها قفل بوده و سپس ماهانه (تا ماه ۴۸ام) آزاد می­شوند.

۵۰ درصد به بنیاد Aptos: با یک برنامه توزیع بصورت یک دوره ۱۰ ساله که ۵ میلیون توکن در ابتدا آنلاک می­شوند.

۴۸ درصد به سرمایه ­گذاران پروژه: با برنامه توزیع بصورت یک دوره ۴ ساله که در ابتدا ۱۳ ماه توکن­ها قفل بوده و سپس ماهانه (تا ماه ۴۸ام) آزاد می­شوند.

توجه به این نکته ضروریست  که عرضه APT در معرض تغییر خواهد بود زیرا پاداش­های استیکینگ کل عرضه را افزایش می­دهد، در حالی که هزینه­های تراکنش (که در حال حاضر در حال کاهش است) عرضه را کاهش خواهد داد. تا این زمان (نوامبر ۲۰۲۲)، حداکثر نرخ پاداش سالانه از ۷٪ شروع شده و  هر ۳۰ روز مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.

Sui

در مقابل، Mysten Labs یک وایت­پیپر دقیق در مورد توکن اصلی خود با نماد SUI منتشر کرد. در تصویر یک نمای کلی از مدل اقتصادی Sui ارائه شده است.

کاربرد توکن

مشابه دیگر بلاکچین‌های اثبات سهام، هولدرهای SUI در یک دوره برای مشارکت در مکانیسم POS و مکانیسم حاکمیت برای رای‌گیری درون زنجیره‌ای در مورد موضوعات حیاتی مانند ارتقای پروتکل و سایر عملکردها مشارکت خواهد داشت. علاوه بر این، SUI همچنین دارایی‌ای خواهد بود که برای پرداخت هزینه‌های کارمزد، تراکنش‌های فروشگاه یا سایر عملیات‌ها در پلتفرم Sui استفاده می‌شود و سپس به عنوان پاداش بین شرکت‌کنندگان در اجماع (سهامداران) توزیع می‌گردد.

عرضه توکن

مجموع عرضه SUI ده میلیارد توکن است. سهمی از کل عرضه SUI در زمان راه‌اندازی شبکه قابل معامله و نقد²⁶خواهد بود. توکن‌های باقی‌مانده در سال‌های آتی به عنوان پاداش استیکینگ آینده، توزیع خواهند شد (درصد تخصیص دقیق برای توزیع هنوز منتشر نشده است). با توجه به اسناد مدل اقتصادی SUI، در حال حاضر مکانیسمی جهت کاهش تورم برای جبران عرضه توکن­ها وجود ندارد؛ لازم به ذکر است که به دلیل عرضه محدود، تقاضا برای SUI با رشد فعالیت شبکه، افزایش پیدا خواهد کرد. 

۶- جذب سرمایه

در گزارشی که در مارس ۲۰۲۲ منتشر شد، Aptos تا آن زمان موفق به جذب سرمایه ۲۰۰ میلیون دلاری شده بود که به موجب آن ارزش شرکت به بیش از ۱ میلیارد دلار رسید. این دور تامین مالی توسط Andreessen Horowitz رهبری شد و شامل نام‌های قابل توجهی از جمله Tiger Global، FTX، Coinbase، AC3 بود.

Aptos Labs در ۲۵ ژانویه ۲۰۲۲ یک دور سرمایه‌گذاری سری A به رهبری FTX Ventures و Jump Crypto، شامل سرمایه‌گذاری‌های Andreessen Horowitz، Multicoin Capital، و Circle Ventures را به پایان رساند. به گزارش بلومبرگ، این مجموعه در آخرین دور از جمع‌آوری کمک مالی خود موفق به جذب سرمایه ۱۵۰ میلیارد دلاری شده و ارزش شرکت دو برابر شده است. علاوه بر این، Binance Labs نیز در سپتامبر ۲۰۲۲ از سرمایه‌گذاری استراتژیک خود بر Aptos خبر داد، گرچه مبلغی در این رابطه فاش نشد. طبق آخرین برآوردهای بلومبرگ، ارزش Aptos Labs به حدود ۴ میلیارد دلار رسیده است.

Mysten Labs در تاریخ ۶ دسامبر ۲۰۲۱ گزارش داد که موفق به جذب ۳۶ میلیون دلار در سری A تامین سرمایه به رهبری آندریسن هوروویتز شده است؛ Redpoint، Lightspeed و Coinbase Ventures در این دور مشارکت داشته‌اند. در سپتامبر ۲۰۲۲ نیز سری B با جمع آوری ۳۰۰ میلیون دلار به پایان رسید و شرکت ارزشی بیش از ۲ میلیارد دلار پیدا کرد. این دور توسط FTX Ventures رهبری شد و بسیاری از شرکت‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر²⁷ مشارکت داشتند، از جمله: A16z crypto، Jump Crypto، Apollo، Binance Labs، Franklin Templeton، Coinbase Ventures، Circle Ventures و Lightspeed Venture Partners.

جمع‌بندی

مقیاس‌پذیری طی چند سال گذشته به موضوع رایج گفتگو در فضای رمزارزها تبدیل شده است. بسیاری از سیستم‌های بلاکچین که به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند، ذاتاً برای حمایت از رشد و پذیرش مداوم فناوری بلاکچین بهینه‌سازی نشده‌اند. Aptos و Sui، مانند Solana، در تلاش هستند تا محدودیت­های بلاکچین را از طریق مقیاس افقی و عمودی²⁸برطرف نمایند.

هدف Sui و Aptos از طریق استخر تراکنش­های تائید نشده²⁹ و روش اجماع نوآورانه این است که از ساختارهای توان عملیاتی عمودی موجود استفاده بهتر نماید. با این اوصاف، هر دو پروتکل در مراحل اولیه توسعه خود هستند و تا زمانی که اجرای واقعی طرح‌های مربوط به Aptos و Sui در شرایط واقعی آزمایش نشوند، داده‌های قابل اندازه‌گیری کافی‌ای وجود ندارد تا با اطمینان بتوان از بین آن دو یک مدل برتر را انتخاب کرد.

منبع

research.thetie.io

¹ Payment

² Scalability

³ Distributed Ledger

⁴ Chief Executive Officer (CEO)

⁵ Chief Technology Officer (CTO)

⁶] High throughput

⁷ Latency

⁸ Programmable

⁹ Research and Development | R&D

¹⁰ Instant Settlement

¹¹ Custom Resource

¹² Ledger 

¹³ Update

¹⁴ Directed Acyclic Graph | DAG

¹⁵ Validators

¹⁶ dApps

¹⁷ TPS

¹⁸ Engine 

¹⁹ Execution

²⁰ Software Transaction Memory

²¹ Data Structure

²² Merkle-trees

²³ Tokenomics

²⁴ Use Case

²⁵ Supply

²⁶ Liquid

²⁷ Venture Capital

²⁸ به طور کلی مقیاس‌پذیری عمودی (Vertical Scaling) به افزایش توان و حافظه واحد پردازش در یک شبکه اطلاق می شود. منظور از مقیاس‌پذیری افقی(Horizontal Scaling)  نیز افزایش تعداد نودهای شبکه است. در واقع مقیاس­پذیری عمودی باعث بهبود بیشتر فرآیندهای تائید تراکنش در بلاکچین می­شود، در حالی که مقیاس­پذیری افقی، افزایش ظرفیت کلی پلتفرم را هدف قرار می‌دهد.

²⁹ Mempool