تحلیل رفتار و مسیر سرمایه‌ گذاران سازمانی در بازار رمزارزها

مقدمه

رفتار سرمایه‎ گذاری سرمایه ‎گذاران سازمانی با توجه به شرایط بازارها یا قوانین موجود همواره در حال تغییر است. شاید غیر قابل باور باشد که قبل از سال ۲۰۰۰ میلادی، سبد سرمایه‎ گذاری اکثر سازمان‎ها شامل کالا نبوده و از فرمول طلایی مرسوم یعنی ۶۰% سهام و ۴۰% اوراق تبعیت می‎کرد. نخستین قدم سازمانی جهت متنوع سازی سبد‌ها با سرمایه‎ گذاری در کالا از اوایل هزاره دوم شروع و در ابتدا با موانع قانونی زیادی رو به رو شد. اما امروزه کالا یکی از دارایی‎های مرسوم و قابل قبول موجود در سبد بسیاری از سرمایه‌گذاران سازمانی است و در بازدهی بالای ترازنامه‌های آن‌ها در بیست سال اخیر نقش مهمی ایفا کرده است. اما برای رسیدن به این مهم، بسیاری از زیرساخت‎ها و قوانین نیاز به تغییرات عمده داشتند و تنها پس از بهبود این عوامل بود که سازمان‎ها توانستند با سرمایه بزرگ به بازار کالا ورود کنند. با اینکه شاید مقایسه کالاهایی که در طی هزاران سال گذشته توسط انسان‎ استفاده ‎شده با فناوری بسیار نوپا و جدیدی مانند دارایی‎های دیجیتال محلی از اعراب نداشته باشد، اما به نظر می‎رسد تاریخ در مورد رابطه‌ی رمزارزها با سرمایه‎گذاران سازمانی در حال تکرار شدن است. طی چهار سال اخیر در جهان، پیشرفت‎های محسوسی در زمینه محصولات، قوانین و زیرساخت به منظور تسهیل ورود سازمان‎‎‎ها به بازار رمزارزها حاصل شده است. اما با این وجود هنوز موانعی بر سر راه بازیگران بزرگ برای سرمایه‎گذاری در این بازار وجود دارد که در ادامه به بررسی این عوامل پرداخته می‌شود.

مروری بر سازمان‌های سرمایه‌گذاری شناخته‌شده‌ و ریسک‌پذیر در دنیای رمزارز‌ها

ایده‌ها و پروژه‌های نوپا همواره مشکلات بزرگی را در راستای جذب سرمایه تجربه کرده‌اند. شرکت‌های سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر در استارت‌آپ‌های اولیه و در استارتاپ‌هایی که در مراحل اولیه‌ی توسعه هستند، سرمایه‌گذاری می‌کنند و یا به عبارتی سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر‌تر معمولا قبل از بلوغ کامل شرکت‌ها و پروژه‌ها، سرمایه‌گذاری را صرفا به دلیل مشاهده‌پتانسیل بالای رشد آغاز می‌کنند.

طی سال ۲۰۲۱، مجموع سرمایه‌گذاری خرد و کلان‌ در بازار رمزارز‌ها نسبت به سال ۲۰۲۰ افزایش چشم‌گیری داشت. در سال ۲۰۲۰، حدود ۳ میلیارد دلار سرمایه‌ی سازمانی به کسب و کارهای کریپتویی اختصاص یافت. هم‌چنین طبق داده‌های سایت سی‌بی‌اینسایتس¹، بیش از ۲۵ میلیارد دلار سرمایه از ابتدای سال ۲۰۲۰ تا انتهای سال ۲۰۲۱ به این حوزه (چه از طریق معاملات بازار و چه سرمایه‌گذاری‌های دوره‌ای² در پروژه‌ها) تزریق شده است. طبق نمودار، روند جذب سرمایه‌ی پروژه‌های این حوزه از نیمه‌ی سال ۲۰۲۰ تا اوایل سال ۲۰۲۲ صعودی بود و رشد بیش از ۱۰۰۰ درصدی را تجربه کرد. با توجه به گزارش‌های صندوق‌های تامین مالی و سازمان‌های سرمایه‌گذاری، ادامه‌ این روند صعودی در بلند‌مدت اصلا دور از انتظار نیست.

بر اساس داده‌های پیچ‌بوک، متوسط ارزش‌ دوره‌های جذب سرمایه‌ رمزارزها‌ از طرف سرمایه‌گذاران سازمانی ریسک‌پذیر در سال ۲۰۲۱  با افزایش چشم‌گیری همراه بود و با بیش از ۱۹۰٪ رشد از ۱۲ میلیون دلار در انتهای سال ۲۰۲۰ به حدود ۳۵ میلیون دلار افزایش یافت.

همواره زوایای دید و نظرات مختلفی درباره‌ی نحوه‌ی رتبه‌بندی سازمان‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری وجود داشته است. شاخص‌های مهمی از جمله دارایی‌های تحت مدیریت، نرخ بازگشت سرمایه، اعتماد و محبوبیت بین کاربران کریپتو، نفوذ اجتماعی، نتایج نظر‌سنجی‌ها میان کارشناسان و توسعه‌دهندگان حوزه، تعداد معاملات موفق و سابقه‌ حضور در بازارها مشخص کننده‌ی تفاوت بین بهترین‌های حوزه با سایر رقباست.

در سال ۲۰۲۲ نیز، دوره‌های سرمایه‌گذاری با هدف جمع‌آوری‌های اولیه‌ سرمایه تا ابتدای Q3 امسال هم‌چنان روند روبه‌رشد خود را حفظ کرده که این آمار نشان از نگاه بلند‌مدتی سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر در کریپتو دارد. با در نظر گرفتن مجموع عوامل فوق می‌توان از جمله بهترین‌های بازار (تا اوایل ۲۰۲۲) به اسامی DCG³، Coinbase Ventures، Pantera Capital، Andreessen Horowitz و Binance Labs اشاره کرد.

در سال ۲۰۲۱، حدود ۵۲% این سازمان‌ها در آمریکا مستقر بودند. هم‌چنین اروپا و آسیا نیز به ترتیب با ۲۰.۵% و ۲۷.۷% مشارکت در جایگاه‌های بعدی قرار داشتند.

در طول سال ۲۰۲۱، پروژه‌هایی که عموما متمرکز بر NFT و DeFi هستند به صورت میانگین بیشترین سرمایه را جذب کردند و همچنین در رتبه‌های بعدی وب۳، توسعه زیرساخت و تامین مالی متمرکز (CeFi) قرار گرفتند.

با بررسی پورتفوی سازمان‌های سرمایه‌گذاری معروف و همچنین داده‌های درون شبکه پیرامون پروژه‌هایی که با استقبال از سوی سرمایه‌گذاران مواجه شده، می‌توان متوجه اهمیت بالای حضور سازمان‌ها و صندوق‌ها جهت رشد بازار و حمایت از فناوری آن‌ها شد. طبق داده‌های دفتر تحقیقاتی مساری (Messari) و نتایج سایر محققان مشاهده می‌شود که پروژه‌هایی مانند Dot، Near، Rose و Avalanche و چندین پروژه‌ دیگر، البته بعد از بیتکوین و اتریوم، جزو جذاب‌ترین‌های بازار و در راستای ترند‌های سرمایه‌گذاری شده در سال ۲۰۲۱ بودند. عموما سرمایه‌گذاران خرد با بررسی سبد سازمانی‌ها و جمع‌آوری داده از پروژه‌ها و استارت‌آپ‌هایی که بیشتر نسبت به آن‌ها تمایل نشان داده‌اند، می‌توانند در مورد ادامه‌ روند پروژه‌‍‌های فعال، پروژه‌های نوپا و ایده‌های جذاب بازار اطلاعات کسب نمایند و خود را به روز نگه دارند.

با بررسی بخش‌های مختلف جذاب برای سرمایه‌گذاری در سال ۲۰۲۲ نیز حوزه‌های صرافی‌ها، وام‌دهی، وب۳ و NFTها رده‌‎های نخست را به خود اختصاص دادند که در این بین در Q3 نسبت به Q2 درصد وب۳ و NFTها افزایش و سرمایه‌گذاری VCها در صرافی‌ها (البته با حفظ جایگاه قبلی) کاهش پیدا کرد.

پس از Q1 سال ۲۰۲۲ و هم‌زمان با تغییر شرایط کلان اقتصاد جهانی، روند سرمایه‌گذاری سرمایه‌گذاران خطر‌پذیر نیز دست‌خوش تغییراتی شد و همان‌طور که مشاهده می‌شود، از Q2 امسال در حال کاهش است.

با مشاهده‌ داده‌های فصلی (QoQ)روند این سرمایه‌گذاری‌ها می توان جزئیات بیشتری درباره تصمیم‌گیری‌های سازمانی پیرامون شرایط اقتصادی جهان بدست آورد. واضح است که سرمایه‌گذاری پرریسک بسیار پرنوسان‌تر از شرکت‌های سرمایه‌گذاری معمولی رفتار می‌کند؛ در نتیجه با سرعت بسیار بیشتری هم روند شناوری نقدینگی به پروژه‌های نوظهور را تغییر می‌دهد و شارپ عمل می‌کند.

برخلاف داده‌های مرور شده در نمودار‌های پیشین، با بررسی میانه‌ ارزش‌گذاری‌ها و اندازه‌ مبادلات دربازار رمزارز‌ها می‌توان متوجه روند رو به رشد در این بخش شد که بیشتر افق بلند‌مدتی داشته و بیانگر نگاه بلند‌مدتی همچنان قویا مثبت علیرغم شرایط میان مدتی کلان اقتصادی است.

چالش‌های ورود گسترده‌تر به فضای کریپتو برای سرمایه‌گذاران بزرگ

شاید یکی از مهم‎ترین موانع ورود بسیاری از سازمان‎ها به بازار رمزارزها، اطمینان از حفظ امنیت دارایی‎‎های دیجیتال تلقی شود. حفظ امنیت این دسته‎ از دارایی‎ها حتی برای سرمایه ‎گذاران خرد که تراکنش‌ها و تبادلات بسیار پیش پا افتاده‌تری نسبت به سازمان‎ها دارند، دغدغه‌ای محسوب می‌شود که بدون شک نیاز به اعتمادسازی بیشتر از طرف توسعه‌گران این حوزه دارد.‎ به همین دلیل، یکی از مهمترین صنایعی که می‎تواند ورود سازمان‎‎‎ها به این بازار را تسریع بخشد، خدمات حضانتی در رمزارزهاست. از آن‎جا که کریپتو به خودی خود بسیار پر‌نوسان و کم‌عمق محسوب می‌شود، طبیعی است که سازمان‎ها از پذیرفتن ریسک غیر‌قابل مدیریتی که بحث امنیت دارایی‎های دیجیتال به آن‎ها تحمیل می‎کند، اجتناب نمایند.

علاوه بر این، سازمان‌ها به دلایل وجود قوانین بین‎المللی، تطبیق حساب‎‎های خود با سیستم‎های بانکی سنتی و ارائه صورت‌های مالی نیازمند راه‎حل‎هایی به مراتب مطمئن‌تر و جامع‎تر برای جا به جا کردن دارایی‎های خود هستند. اینجاست که نقش سازمان‎های حضانتی به طور مشهودی در ترغیب بازیگران بزرگ غیر‌ قابل چشم‌پوشی به نظر می‎رسد.

سازمان‌ها علاوه بر قانون‌گذاری نیازمند کسب اطمینان درباره نحوه اجرای امور هستند که این امر از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در حال حاضر بسیاری از قانون‌گذاران نظر شفاف و قاطعی در رابطه با بسیاری از جوانب قانونی این حوزه اعلام نکرده‌اند و این شرایط را برای سنجش و کنترل ریسک سرمایه‎گذاری مشکل می‎کند. با این وجود، اشتیاق بعضی از سازمان‎‎های مالی برای ورود به این بازار آن‌چنان زیاد است که بسیاری از آن‎ها به صورت غیرمستقیم در بیتکوین سرمایه‎گذاری کرده‎اند. به طور مثال، صندوق قابل معامله بیتکوین گری‎اسکیل (GBTC) گزینه پرطرفداری به شمار می‌رود که توانسته توجه بسیاری از سازمان‎‎‎‎های مالی از جمله صندوق میلنیوم (Millennium) و صندوق بیمه میوچال استیت (Mutual State) را جلب کند. سرمایه‎گذاری در شرکت‎های فعال در حوزه استخراج و یا سایر خدمات در صنعت رمزارزها از دیگر روش‎های ورود سازمان‎های مالی در بازار رمزارزها شمرده می‌شود. این رفتارها گواهی از اشتهای زیاد سازمان‎‎‎های بزرگ برای مشارکت در فضای دارایی‎های دیجیتال دارد و به عبارتی تصور عدم افزایش اشتیاق بعد از قانون‌گذاری مدون پیرامون حوزه، امکان‌ناپذیر است.

سال ۲۰۲۱ با تمام نوسانات و ریسک‌هایی که بازار رمزارزها به همراه داشت، نتوانست روند پذیرش و تقاضای سازمانی دارایی‎های دیجیتال را کم کند. بر اساس گزارش صرافی برزگ کراکن (Kraken)، سال ۲۰۲۱ پررنگ‎ترین سال ارزهای دیجیتال از جنبه فعالیت‎، مشارکت و سرمایه ‎گذاری سازمانی نامیده شد. مجموعه‌های جدیدی خود را در معرض این طبقه از دارایی قرار دادند و شرکت‎های سرمایه‎ گذاری که از قبل در بازار فعال بودند، ورودی سرمایه خود به بازار را افزایش دادند. با رشد ارزش کل بازار، شرکت‎های جدید هم خواستار حضور در فضای کریپتو شدند و دارایی‎های دیجیتال تحت مدیریت این شرکت‎ها هم متعاقباَ افزایش پیدا کرد. صندوق‎های سرمایه ‎گذاری در رمزارز‌ها شاهد رشد ۶۴ درصدی دارایی‎‎های تحت مدیریت خود از ۳۶.۲۵ میلیارد دلار در ژانویه ۲۰۲۱ به ۵۹.۶ میلیارد دلار در اکتبر ۲۰۲۱ بودند. نمودار زیر روند رشد دارایی‎های تحت مدیریت این صندوق ‎ها را در بازه‌ زمانی سال ۲۰۱۶ تا اواخر ۲۰۲۱ نشان می‌دهد.

اهمیت این موضوع زمانی جلوه بیشتری پیدا می‎کند که بدانیم این افزایش قابل توجه در ورود سرمایه عمدتاَ از جانب سازمان‎های مالی سنتی‎ و به مراتب بزرگ‎تر بوده که به صورت غیرمستقیم از طریق مشارکت در صندوق‎های سرمایه‎گذاری رمزارزی ایجاد شده است. باید توجه داشت که این دسته از غول‎های حوزه‌ مالی به دلایل مختلفی از جمله قانونی و امنیتی هنوز توانایی و پتانسیل کامل خود برای حضور عمیق‌تر در بازار رمزارزها را به رخ نکشیده‎اند. لیست سازمان‎هایی که در سال ۲۰۲۱ به سرمایه‎گذاری در بازار رمزارزها چراغ سبز نشان داده‎اند حاوی برخی از بزرگ‌ترین و مشهورترین شرکت‎‎های مالی در دنیاست.

شرکت سرمایه‎گذاری بلک‎راک(BlackRock) از بزرگترین شرکت‎های مدیریت سرمایه دنیا به دو صندوق زیرمجموعه خود اجازه داد تا در بیتکوین سرمایه‎گذاری نمایند. غول بانکداری، مرگان استنلی (Morgan Stanley) به مشتریان خود اجازه دسترسی به صندوق‎های سرمایه‎گذاری بیتکوین خود را داد و بانک BNY Mellon اعلام کرد که امکان انتقال و نگهداری بیتکوین را به مشتریان خود می‎دهد. حتی جی ‎پی مرگان  (JP Morgan) که در ابتدا موضعی ضد بیتکوین اتخاذ کرده بود به اولین بانکی تبدیل شد که یک صندوق خصوصی مختص سرمایه‎گذاری در بیتکوین برای مشتریان تراز اول خود تاسیس کرده است. بسیاری از شرکت‎های تجاری هم در پی اضافه کردن بیتکوین و سایر رمزارزها به ترازنامه خود برآمدند. این استراتژی‎ در تغییر خزانه و ترازنامه‌ این شرکت‎ها تا اوایل سال ۲۰۲۲ به منظور کم کردن سهم دلار آمریکا در سبد و حفظ ارزش داریی‎های شرکت در برابر تورم بوده است.جدول زیر فهرستی از شرکت‎های سهامی عام است که حداقل ۱۰۰۰ بیتکوین تا پایان سال ۲۰۲۱ در ترازنامه خود دارند.

مشخص است که اکثریت لیست بالا را شرکت‎های مرتبط با صنعت بلاکچین تشکیل می‎دهند اما اسامی صدر جدولی ماکرواستراتژی (MicroStrategy)، تسلا (Tesla) و اسکوئر (Square) یا بلاک (Block) فعلی، که هر کدام در حوزه فعالیت خود از بهترین‎ها هستند، نظرات را به خود جلب می‎کنند. در حال حاضر مقدار کل بیتکوین نگهداری شده توسط شرکت‎های سهامی عام ۱.۴ میلیون است که ۷% از حداکثر موجودی ۲۱ میلیونی بیتکوین را تشکیل می‎دهد. این دسته از اقدامات توسط شرکت‎های مشهورتر به آسانی می‎تواند تبدیل به یک روند رفتاری برای شرکت‎های نوظهور و پیرو شود. طبق داده‌های سایت کوین‌گکو (CoinGecko)، این لیست تا این لحظه نسبت به سال ۲۰۲۱ دچار تغییرات شده که مشهود‌ترین آن، خروج شرکت تسلا از لیست ۱۰۰۰تایی‌ها و ریسک‌گریزی شدید مالک آن شمرده می‌شود.

جمع‌بندی

حضور سازمان‌های سرمایه‌گذار در هر حوزه‌ مالی برای رشد آن لازم و ضروریست، اما تجربه ثابت کرده که افراد و حتی مجموعه‌ها به علت وجود شرایط، شخصیت‌ها و توانایی‌های مالی متنوع، از نگرش و استراتژی‌های مختلفی برای سرمایه‌گذاری استفاده می‌کنند. به طور کلی سازمان‌ها را از جهت سرمایه‌گذاری می توان به دو گروه تقسیم کرد. گروه اول، سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیری هستند که عموما در استارت‌آپ‌ها و طرح‌های اولیه‌ پروژه‌ها سرمایه‌گذاری کرده و محدوده‌ خطر‌پذیری به مراتب گسترده‌ای دارند، چرا که ممکن است پروژه‌ها به خروجی مناسبی نرسیده و ضرر‌های سنگینی را در این مسیر متحمل شوند. در وضعیت فعلی بازار رمزارز‌ها، عموما سرمایه‌گذاران سازمانی ونچر‌ها (Venture) هستند چرا که علم و تکنولوژی بلاکچین تازه متولد محسوب می‌شود و همچنان نیاز به ارتقا و رفع مشکالات عدیده‌ای دارد.

حضور سازمانی در عرصه‌های نوپا مشکلاتی را نیز به همراه دارد. به طور مثال عمق کم بازار کریپتو باعث شده که تاثیر این سازمان‌ها در جهت و روند بازار غیرقابل انکار باشد. همچنین تا زمانی که قانون‌گذاری‌های مناسب در این حوزه انجام نشود، ممکن است این موسسات با دستکاری در مسیر بازار و اعمال نفوذ، مشکلاتی را برای سایر سرمایه‌گذاران پدید بیاورند. گروه دوم در مقابل نسبتا ریسک‌گریز محسوب شده و بیشتر وارد سرمایه‌گذاری‌ها با بازدهی‌های کمتر ولی به مراتب مطمئن‌تر نسبت به ونچر‌ها می‌شوند. چالش‌هایی مانند احراز هویت، قانون‌گذاری، تامین امنیت دارایی، بیمه و شفافیت صورت‌های مالی پروژه‌ها برای دسته‌ی دوم از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است زیرا منابع مالی در اختیار آن‌ها عمدتا غیر قابل مقایسه با سایر رقبا بوده و طبق علوم مدیریت ریسک، منطقیست که استراژی آن‌ها کاملا متفاوت باشد. همچنین نظرات این مجموعه‌ها پیرامون بحث قانون‌گذاری می‌تواند در کلیت جریانات و قوانین موثر باشد، چرا که عموما جلسات، ارتباطات و هماهنگی قابل توجهی بین آن‌ها و نهاد‌های قانون‌گذار وجود داشته و حضور گسترده و رسمی خود را بعد واضح بودن تمامی قوانین و شرایط پررنگ می‌کنند.
حضور بیمه‌گزار و تامین‌کنندگان امنیت دارایی‌ها نیز عاملی حیاتی برای آن‌هاست زیرا عقد قرارداد‌ها و تضامین مالی بدون حضور این نهاد‌ها عملا امکان‌‌نا‌پذیر است. در کل وجود هر دو مجموعه برای شروع رشد و نمو تکنولوژی‌ها و بازار‌های نوپا بدون‌شک لازم و ضرورسیت و انتخاب یا قضاوت بین آن‌ها تصمیمی غیر منطقی تلقی می‌شود.

منابع

businessinsider

pitchbook

octopusventures

kraken.docsend

dezentralizedfinance

pitchbook

coingecko

galaxy

¹ CB-Insights

² Crypto Pre-Seed and Seed Startup Funding

³ Digital Currency Group