بازار طلا در ۳۰ سال گذشته با تحولات زیادی همراه بوده و ساختار و پویایی عرضه و تقاضا قابل مقایسه با قبل نیست. در این بین، مجمع جهانی طلا¹ که مرجع معتبری در این حوزه است، از سال ۱۹۹۲ با انتشار گزارش های تحلیلی به درک بهتر این بازار کمک کرده است. این مقاله خلاصه ای است از گزارش منتشر شده در تاریخ ۳۱ ژانویه ۲۰۲۳ که به بررسی بازار طلا و تحولات آن پس از گذشت ۳۰ سال می پردازد.
بازار طلا، قدرتمند و متنوع
بازار طلا طی ۳ دهه گذشته هم از نظر عرضه و هم از نظر تقاضا تنوع بیشتری پیدا کرده است (تصویر ). تقاضا از دهه ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۲ عمدتا از جانب مصرف کنندگان به ویژه جواهرسازی و فناوری بود؛ اما به مرور زمان سهم سالانه این کاربردها در تقاضا کاهش پیدا کرد (اکنون به حدود ۴۴% رسیده). طلا به دلیل ماهیت خود امروزه بیشتر به عنوان یک دارایی سرمایه ای توسط موسسات و بانک های مرکزی تقاضا می شود و نقش پررنگی در تنوع بخشی به سبدهای سرمایه گذاری دارد.
تغییر ساختار بازار طلا از ۱۹۹۲
(نارنجی: جواهرسازی؛ صورتی: شمش و سکه؛ آبی: بانک های مرکزی و موسسات؛ سبز کم رنگ: فناوری؛ سبز پررنگ: صندوق های معاملاتی)
پراکنش جغرافیایی تقاضا طی این مدت دچار تغییر شده؛ بازارهای آسیایی در دهه ۱۹۹۰ حدود ۴۵ درصد از کل تقاضا را تشکیل می دادند، اما سهم این ناحیه به دلیل رشد اقتصادی به ویژه در چین و هندوستان به ۶۰% رسیده است. این امر بیانگر توزیع ثروت به عنوان یکی از محرک های تقاضا برای طلا در بلندمدت می باشد.
سمت عرضه نیز بدون تغییر باقی نمانده و تولید سالانه طلا از ۲,۲۷۰ تن در ۱۹۹۲ به ۳,۶۱۲ تن در پایان ۲۰۲۲ رسیده؛ البته باید توجه داشت که نرخ رشد عرضه طی ۳۰ سال گذشته کمتر از نرخ رشد تقاضا بوده است. موقعیت جغرافیایی معادن و شرکت های تولیدی نیز نسبت به گذشته تنوع بیشتری پیدا کرده و به یک نقطه قوت برای بازار طلا و دلیلی برای نوسانات کم آن تبدیل شده است (تصویر). پراکنش معادن به ثبات در عرضه و تاثیرپذیری کمتر در صورت بروز شوک کمک می کند. علاوه بر این، اثرات اجتماعی – اقتصادی معادن بر مناطق عملیاتی و کمک به توسعه آن ها و تلاش برای کاهش انتشار کربن از دیگر مواردی هستند که به مرور در این صنعت دچار تحول شده اند.
افزایش تنوع جغرافیایی تولید جهانی طلا در ۳ دهه گذشته
(نارنجی: اروپا؛ صورتی: آمریکای جنوبی؛ آبی: آفریقا؛ سبز کم رنگ: آمریکای شمالی؛ سبز پررنگ: آسیا؛ سورمه ای: اقیانوسیه)
منابع جدید تقاضا برای طلا
روش های سرمایه گذاری بر طلا نیز در سه دهه گذشته متنوع شده اند؛ عرضه صندوق های معاملاتی² از سال ۲۰۰۳ باعث به وجود آمدن یک منبع جدید برای تقاضا شد. این صندوق ها توانسته اند طی ۲۰ سال گذشته حدود ۳,۴۷۳ تن طلا به ارزش تقریبی ۲۰۳ میلیارد دلار را جذب نمایند. ETF های طلا در ابتدا در نواحی خاصی از جهان مورد استفاده قرار گرفتند، اما اکنون استقبال از آن ها تا حدی گسترش یافته که بیش از ۱۰۰ صندوق معاملاتی با پشتوانه طلای فیزیکی در جهان وجود دارد و گزینه افزودن طلا به سبد سرمایه گذاری را فراهم کرده اند.
سرمایه گذاری بر شمش و طلا نیز همچنان در سطح جهان محبوب است؛ بیشترین تقاضای منطقه ای برای این دارایی ها از جانب اروپاست که حدود ۲۰% از شمش و طلای جهان را در اختیار دارد. سرمایه گذاران اروپایی عمدتا به نقش طلا در ذخیره ارزش و پوشش تورم توجه دارند. در این رابطه می توان به تجربه ابرتورم و از بین رفتن ارز ملی در کشورهایی همچون آلمان توجه داشت که باعث شده طلا در این ناحیه از نظر تاریخی همواره برای تنوع بخشی به سبد سرمایه گذاری مورد استفاده قرار بگیرد.
نکته جالب اینکه، اروپایی ها تا پیش از بروز بحران بزرگ مالی³ در ۲۰۰۸ عمدتا فروشنده طلا بودند و تقاضای سالانه به طور متوسط طی ۱۹۹۲ – ۲۰۰۷ حدود ۹ تن کاهش داشت. پس از GFC و وقوع بحران بدهی در اروپا، دارایی هایی مانند طلا مورد توجه شدید سرمایه گذاران قرار گرفتند. در نتیجه، تقاضای سرمایه گذاری بر طلا در بعد سالانه ۵۰۰% رشد داشت و به ۲۳۸ تن در سال ۲۰۰۸ رسید (تصویر). این روند با گذر زمان ادامه پیدا کرد، تا جایی که می توان گفت پس از ۲۰۰۸، به طور متوسط در هر سال حدود ۲۴۲ تن به تقاضای اروپا افزوده می گردد.
افزایش تقاضا برای شمش و سکه در اروپا پس از بحران بزرگ مالی
(نارنجی: فرانسه؛ صورتی: انگلستان؛ آبی: اتریش؛ سبز کم رنگ: آلمان؛ سورمه ای: سوئیس؛ سبز پررنگ: سایر کشورهای اروپایی)
هند و چین: بزرگ ترین مصرف کننده های طلا
به گزارش مجمع جهانی طلا، چین و هند در دهه ۱۹۹۰ تنها ۲۰% از تقاضای جهانی طلا را در اختیار داشتند، این رقم اکنون به حدود ۵۰% رسیده است (تصویر).
افزایش سهم چین و هند در بازار طلا
(نارنجی: چین؛ سبز: هند؛ خط سبز: درصد سهم از کل بازار جهان)
انقلاب در بازار طلای هند در اواسط دهه ۱۹۹۰ و به موجب تغییر سیاست ها آغاز شد و به موجب آن دارایی طلای این کشور از ۳۴۰ تن در ۱۹۹۲ به ۷۷۴ تن تا آخر ۲۰۲۲ رسید. طلا در فرهنگ هندوستان ریشه داشته و نقش پررنگی در تاریخ و مذهب دارد. تقاضای طلا در این کشور علاوه بر سرمایه گذاری و ذخیره ارزش، ناشی از فستیوال ها و مراسم های ازدواج است و انتظار می رود با توجه به تحولات صورت گرفته، این کشور بتواند جایگاه خود در بازار را حفظ نماید.
در رابطه با نقش چین در بازار جهانی طلا از ۳۰ سال گذشته تا کنون مستندات زیادی وجود ندارد. علیرغم اهمیت این فلز گران بها در فرهنگ چین، معامله و خرید طلا برای مدت زیادی در این کشور ممنوع بود. با رفع تدریجی این محدودیت در دهه ۱۹۹۰ و راه اندازی بورس طلای شانگهای در ۲۰۰۲، رونق مجدد به بازار طلای چین بازگشت و تقاضا برای جواهرات، شمش و سکه به صورت چشمگیری رشد پیدا کرد.
مصرف سالانه طلا در چین از ۳۷۵ تن در دهه ۱۹۹۰ تا اوج ۱,۳۴۷ تن در ۲۰۲۳ حدودا ۵ برابر شده؛ به جز دوره همه گیری کرونا و تاثیرپذیری اقتصاد، چین بزرگترین مصرف کننده طلا در جهان از ۲۰۱۳ بوده است. همچنین، این کشور در بخش عرضه و جمع آوری ذخیره طلا توسط بانک مرکزی نیز پیشرو می باشد. این میزان از تقاضا را نمی توان الزاما به رفع محدودیت های خرید طلا نسبت داد، رشد انفجاری اقتصاد، توسعه شهرنشینی و تمایل به گزینه های متنوع سرمایه گذاری از دیگر دلایل هستند. این وضعیت باعث استقبال تولیدکنندگان و بازارها و تلاش آن ها برای ایجاد نوآوری در محصولات سرمایه گذاری گردید.
نقش محوری طلا در ذخیره بانک های مرکزی
همانطور که در تصویر زیر مشاهده می شود، بانک های مرکزی از دهه ۱۹۹۰ دست به فروش ذخایر طلای خود زدند، این امر به ویژه پس از معاهده برتون وودز و انتخاب دلار به عنوان دارایی ذخیره جهان شدت گرفت. با این وجود، بحران بزرگ مالی در ۲۰۰۸ این رویکرد را تغییر داد و بانک های مرکزی از ۲۰۱۰ دست به خرید گسترده طلا زدند. بانک های مرکزی کشورهای در حال توسعه از ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۲ حدودا ۶,۸۱۵ تن طلا به دارایی خود افزوده اند. لازم به ذکر است که تا آخر سال ۲۰۲۲، بیش از ۳۵ هزار تن طلا، معادل یک پنجم از کل ذخایر طلای جهان، در اختیار بانک های مرکزی قرار دارد. طبق نظرسنجی های انجام شده نیز می توان به این نتیجه رسید که تقاضای طلا از جانب بانک های مرکزی با توجه به عملکرد آن در زمان بحران و نقدینگی بسیار همچنان بالا خواهد بود.
تبدیل بانک های مرکزی از “فروشنده” به “خریدار”
(نارنجی: خرید خالص؛ سبز: فروش خالص)
بهره مندی سرمایه گذاران از تحول در بازار طلا
تحولات بازار طلا اهمیتی فرای حقایق تاریخی دارد؛ مطالبی که در این گزارش مورد بررسی قرار گرفتند بر عملکرد طلا، شدت نوسانات آن و اثربخشی آن در تنوع بخشی به سبد سرمایه گذاری اهمیت دارد. قیمت طلا طی سی سال گذشته بیش از ۶ برابر شده و از ۳۳۰ دلار به ازای هر انس در دهه ۱۹۹۰ به ۱,۸۱۴ دلار در پایان ۲۰۲۲ رسید. می توان گفت که طلا با سود سالانه ۸/۵ درصدی توانسته از نقدینگی، اوراق و سایر کامودیتی ها پیشی بگیرد (تصویر). همبستگی نسبتا کم طلا با بازار سهام نیز باعث شده این دارایی حتی در زمان بحران عملکرد خوبی داشته باشد (طی ۷ رکود گذشته، طلا در ۵ مورد عملکرد مثبت داشته) و از ضررهای هنگفت در سبد سرمایه گذاران جلوگیری نماید.
مقایسه عملکرد طلا با سایر دارایی ها طی ۳ دهه گذشته
منبع
¹ World Gold Council | WGC
² Gold ETFs
³ Great Financial Crisis | GFC
۴ سال در زمینه بازارهای فارکس در حال اموزش و یادگیری ام افراد مختلفی دیدم ک کاردرستن و دستی بر آتش دارن ،اما هنوز ندیدم تیمی اینقدر مخلصانه و بی غل و غش و رایگان چنین اطلاعاتی رو در اختیار عموم بزارن.واقعا ما ک جز سپاسگزاری و خسته نباشید و خداقوت ب تیم شما کار دیگه ای ازدستمون بر نمیاد.دم همتون گرم
تشکر از شما دوست عزیز