خروجی‌های خرج‌ نشده تراکنش یا UTXO چیست؟

تراکنش‌های صورت گرفته بر روی ارزهای دیجیتال از ورودی و خروجی تشکیل می‌شوند. خروجی خرج نشده تراکنش¹ اشاره به خروجی تراکنشی دارد که می‌تواند به عنوان ورودی در یک تراکنش جدید استفاده شود. در واقع UTXOها مشخص می‌کنند که هر تراکنش بلاک‌چین کجا شروع و سپس پایان می‌یابد. به عبارت دیگر، تراکنش‌های کریپتو از ورودی و خروجی ساخته می‌شود. هر زمانی که یک تراکنش انجام می‌شود، کاربر یک یا چند UTXO را به عنوان ورودی دریافت می‌کند. در مرحله بعد، کاربر امضای دیجیتالی خود را برای تایید مالکیت بر ورودی‌ها ارائه نموده که در نهایت منجر به خروجی می‌شود. هر تراکنش به یک UTXO نیاز دارد که قفل آن باز و مصرف شود تا یک UTXO جدید با مقدار مشخصی ایجاد و سپس با مجموعه جدیدی از اطلاعات مالک قفل شود. UTXOهای مصرف شده اکنون خرج شده در نظر گرفته می‌شوند و دیگر نمی‌توان از آن‌ها استفاده کرد چرا که از بین رفته‌اند. در همین حال، خروجی‌های حاصل از تراکنش تبدیل به UTXO‌های جدیدی می‌شود که بعدا می‌توانند در یک تراکنش جدید خرج شوند. برای پیگیری همه این خروجی‌ها، نود‌های² بیتکوین تراکنش‌ها را ثبت می‌کنند. باید در نظر داشت که هر UTXO کاربر به خصوص خود را ندارد. در عوض نودهای شبکه،  ScriptPubKeys (قفل کردن بیتکوین) را رمزگذاری کرده‌اند که هر تراکنش را ثبت می‌کند. از لحاظ فنی، محاسبه آدرس قبلی امکان‌پذیر است، اما در نظر داشته باشید که این موضوع منجر به نمایش هویت واقعی مالک نمی‌شود. این سیستم به شبکه اجازه می‌دهد تا وجود تمام کوین‌های مرتبط را بدون به خطر انداختن حریم خصوصی کاربر تأیید کند.

بررسی و ردیابی UTXOها یک راه عالی برای به دست آوردن داده در مورد فعالیت‌های درون شبکه است. میزان، سن و تعداد UTXOهای منتقل شده در یک بلاکچین مشخص نشانه‌های خوبی هستند که برخی از آن‌ها به شاخص‌های درون شبکه‌ای تبدیل شده‌اند.

برای درک این موضوع به مثال زیر توجه فرمایید:

• شخصی(A) 0.45 بیتکوین در ولت خود دارد. به طور خاص دو UTXO به ارزش ۰.۴ و ۰.۰۵ بیتکوین از خروجی تراکنش‌های گذشته ‌است. در حال حاضر این شخص باید ۰.۳ بیتکوین به فرد B پرداخت کند. تنها گزینه‌ شخص A برای پرداخت این مقدار بیتکوین، استفاده از ۰.۴ بیتکوین و تجزیه آن برای ارسال ۰.۳ بیتکوین به شخص B است (در این مثال فرض شود که کارمزد تراکنش برخلاف واقعیت صفر است). در این تراکنش ۰.۴ بیتکوین در شبکه وارد شده و ۰.۳ به شخص B ارسال می‌شود و ۰.۱ آن به طور مجدد به فرد A باز می‌گردد. در حال حاضر ۰.۴ بیتکوین، به عنوان خروجی خرج شده شناخته می‌شود که دیگر به عنوان UTXO شناخته نمی‌شود و از بین رفته ‌است. همچنین دو UTXO جدید ایجاد شده‌است (۰.۳ و .۰۱ بیتکوین).
• اگر شخص A به میزان ۰.۴۲ بیتکوین به فرد B پرداخت کند، کافی است که ۰.۴ و ۰.۰۵ بیتکوین وارد تراکنش شود تا یک UTXO به ارزش ۰.۴۲ تولید و ۰.۰۳ بیتکوین به شخص A بازگردانده شود. در اینجا دو UTXO به ارزش ۰.۴۲ و ۰.۳ بیتکوین تشکیل شده که UTXO های ۴ و ۰.۰۵ مصرف شده و از بین رفته‌اند.

نگاهی به برخی از شاخص‌های وابسته به UTXO

SOPR یا نسبت خروجی خرج شده در سود

به طور کلی این شاخص نشان‌دهنده نسبت قیمت کوین‌های فروخته شده به خریداری شده را نشان می‌دهد که با رشد شاخص و عبور از سطح کلیدی ۱ می‌توان به عمده فروش در سود از سوی معامله‌گران پی برد. همچنین روند نزولی این شاخص بازتاب کاهش فروش در سود است. مقادیر کمتر از سطح کلیدی ۱ نیز به معنی فروش در ضرر می‌باشد. نوسان شاخص در محدوده سطح کلیدی نیز بیانگر عرضه در نقاط سر به سر است.

 Coin Days Destroyed یا روز سکه‌های نابود شده

این شاخص از ضرب تعداد و سن کوین به دست می‌آید. جهش در این شاخص نشان‌دهنده توزیع در شبکه است. برای پی بردن به چرایی افزایش این شاخص می‌توان شاخص‌های دیگری از جمله ASOL را مدنظر قرار داد.

URPD

این شاخص نشان‌دهنده UTXOهای ایجاد شده در نواحی مختلف قیمتی بیتکوین است؛ هم‌چنین درصد موجودی در گردش بیتکوین در محدوده‌های مختلف قیمتی را به نمایش می‌گذارد.

UTXO in Loss یا خروجی خرج‌ نشده در ضرر

تعداد خروجی‌های خرج نشده تراکنش‌ که قیمت آن‌ها در زمان ایجاد، بیشتر از قیمت فعلی بوده ‌است.

UTXO in Profit یا خروجی خرج‌ نشده در سود

تعداد خروجی‌های خرج نشده تراکنش‌ که قیمت آن‌ها در زمان ایجاد، کمتر از قیمت فعلی بوده ‌است.

توجه داشته باشید که همه بلاک‌چین‌ها از UTXO استفاده نمی‌کنند و رمزارزهایی همانند اتریوم و ایاس³ از مدل  Account-Based Chain (شبکه‌های بر پایه حساب) بهره برده‌اند. در این مدل برخلاف UTXO برای انجام تراکنش، نیازی به ورودی تمام دارایی به بلاک‌چین و بازگشت باقی‌مانده پس از انجام تراکنش نیست. به طور مثال اگر شخص A دارای ۵.۵ اتریوم باشد و قصد ارسال ۳ اتریوم به شخص B داشته باشد دیگر همانند شبکه بیتکوین تمام ۵.۵ بیتکوین وارد شبکه نشده، بلکه تنها مقدار مورد نیاز (۳ اتریوم) در تراکنش وارد می‌شود.

جمع‌بندی

طرح UTXO مزایای زیادی به همراه داشت به این صورت که برای تایید بلاک نیز استفاده می‌شود و هیچ UTXO را نمی‌توان بدون تایید مالک رمزارز، مبادله کرد. بنابراین کاربران با احتمال بسیار کمتری با کلاهبرداری مواجه می‌شوند و وضعیت کوین را در هر لحظه می‌توانند در شبکه پیگیری کنند؛ بنابراین ارز دیجیتال موردنظر گم یا به طور اشتباه به شخص دیگری داده نمی‌شود. پس از انجام تراکنش ممکن است ۱ یا چند UTXO از بین رود و در عین حال UTXOهای جدید به وجود آید. علاوه ‌بر مسائل امنیتی، به افراد اجازه می‌دهد که ارز مورد نظر را در تراکنش‌هایی که به مقدار کوچک‌تر نیاز دارد تبدیل کنند، بدون آن‌ که نیاز به کارمزد باشد. اما به طور کلی آشنایی با مفهوم UTXOها کمک می‌کند که علاوه بر ایجاد داده‌های درون شبکه‌ای به‌ نویزهای موجود در این دسته از شاخص‌ها پی برده شود. کمپانی‌هایی که در جمع‌آوری این اطلاعات و ساخت این معیارها شرکت دارند، برای رفع بیشتر خطاها راه حل‌های متعددی به وجود آورند اما با توجه به نوظهور بودن این بازار همچنان نویزهایی وجود دارد.

منابع

academy.binance

learn.bybit

academy.glassnode

resources.intotheblock

¹ Unspent Transaction Output | UTXO

² Nodes

³ EOS